4708 sayılı yasaya göre yapılacak bina inşaatları bu kapsam içinde olup, belli yıl ve deneyime sahip teknik elemanların oluşturduğu Bayındırlık İskan Bakanlığı denetiminde özel şirketlerdir. Bir başka büro tarafından çizilen projeye göre inşaatın tüm temelden çatıya, boyaya, parke kalitesine kadar sorumludurlar. Bu sorumluluk inşaat bitiminden itibaren 15 yıl geçerlidir, denilmektedir.

            Ancak uygulamalarda birçok aksaklıkla karşılıyoruz. Kanun aslında çok iyimser, yapıcı ve çözücü olmasına rağmen, gerek inşaat yapanların projeye aykırı imalatları gerekse yapı denetimlerin gevşekliği, kanunun idealine gölge düşürüyor. Bir inşaatta projeye aykırılıkta, önce sorumlu şantiye şefine ceza veriliyor, daha sonra yapı denetimlere yaptırım uygulanıyor. Peki yapı denetim aldığı cezadan dolayı kapanmışsa, parası ödenmiş 15 yıl sorumluluk kimde olacak? belli değil, sen parasını ödemeye mecbursun, ama o, 15 yıl sorumluluğu taşımaya değil. Bunun birde sigorta ayağı olmalı idi, bu eksik. Yapı denetim, yukarıda saydık, kaba ve ince iş dahil sorumludur. Oysa bu kanun sadece kaba inşaatların denetlenmesi için olsa hem inşaat yapana daha az mali yük binecek hem de daha mantıklı olacaktır. İnce işte kullanıcı nasıl, fayans, parke, boya kullanılırsa kullanılsın, deprem ve insan hayatı için ne önemi var. Kaba inşaatın sağlamlığı deprem için önemlidir, bunun üstünde duralım, mümkünse kamu binalarını da bu kanun kapsamına sokalım. Yapı Denetimcilerin bankalarda belli bir miktar teminat mektupları olsun, parayı almış harcamış ve herhangi bir arızasından dolayı mali ceza ile karşı karşıya kaldıklarında bir mal veya teminat karşılığı olan şirketler ve hatta şirketleri bu mali cezadan koruyan sigortaları olsun.

            Yapı denetimler kanun gereği sadece bu işi yapmalarına rağmen, maşallah her işi anahtar teslim yapıyorlar. Proje çizimi+yapı denetim+inşaatın yapımı, hatta satımı bile rahatlıkla yapabiliyorlar. Bu yönde mali ve idari bir denetimde yok.

            Ancak kılıfına uyduruyorlar, kağıt üstünde aynı insanlar değil ama, bilinen bir gerçek var ortada.

            Peki böyle durumlarda kanunun idealliği nerede kaldı? Yapı denetimler, artık kağıt üstünde, dosya ve belediyelerde Hakediş peşinde koşmaktan, inşaatta ustaları eğitici, öğretici bilgileri paylaşmaya vakit bulamıyorlar. Denetlerken aynı zamanda ustaları eğitseler belki 2012 de inşaatlarda sertifikasız usta, çırak vb. çalıştırılamayacak olan uygulamaya bir nebze yardımları olur. Yanlış anlaşılmasın yapı denetimlere karşı değilim ancak mesleki çalışmalara daha fazla vakit ayırmaları dileğiyle…

Saygılarımla…

Mustafa DEMİR

İnşaat Mühendisi